Dokuma Kumaş Çeşitleri
Patiska :
Hasse adıyla bilinen bu kumaş, bezayağı örgülü, beyazlatılmış, hafif gramajlı, iç çamaşırlarında ve işleme (çeyizlik) yapmak için kullanılan bir pamuklu kumaştır. Uygulanan apre türüne göre yumuşak ya da diri tutumlu olabilir. Çok ince işlemelik patiskalarda 60–80 Ne atkı, 1 cm’de 84–140 tel sıklıkta, 56–66 Ne çözgü, 1 cm’de 80–100 tel sıklıkta kullanılabilir. Günlük kullanım için dokunan patiskalarda ise, 20–30 Ne çözgü ve atkıdan 1cm’de 20–36 tel sıklıklarda dokunan patiskalar bulunmaktadır.
Saksoni :
“Saxony’ ve merinos yapaklarından yapılan ştrayhgarn ipliklerden çeşitli örgü ve desenlerde dokunan, yumuşak ve açık dokulu kumaşlardır. Elbiselik ve paltoluk kumaş olarak kullanılırlar. Hafif ve orta gramajlar için 2/2 dimi örgü ile 12 Nm ve daha ince ştrayhgarn iplikler uygundur.
Mermerşahi ;
Tülbende benzeyen, ancak daha sık dokunmuş, beyazlatılmış ve yumuşak tutumlu bir kumaştır. Genellikle 30/1 Ne iplikten, 1 cm’de 23–25 tel çözgü, 1cm’de 16–18 tel atkı sıklıklarda ve yaklaşık 80-85g/m2 ağırlıkta dokunur.
Fresko :
Yüksek bükümlü ipliklerin, katlandıktan sonra, bezayağı örgüde ve düşük sıklıklarda dokunmasıyla elde edilen sert tutumlu, hafif gramajlı kumaşlardır. Kumaşa kırçıl ya da kumlu bir renk etkisi vermek için muline iplikler de kullanılabilir.
Etamin :
Elek bezi olarak da bilinen bu kumaş ince ve seyrek dokuludur.
Etamin bağlantı, bezayağı bağlantıdan bazı bağlantı noktalarının çıkarılması veya bezayağı bağlantıya bazı bağlantı noktalarının ilave edilmesiyle elde edilir. Etamin bağlantı, dokuma kumaşta delikli, gözenekli bir yapı meydana getirir.
Vual :
Vual Kumaş 60/1 numara gibi ince olan %100 pamuktan üretilmiş, hafif, rahat bir tekstil ham maddesidir. Kelime anlamı olarak Fransızca dan gelen “vual” ince örtü anlamını taşımaktadır. Parlak ve kaygan yapıya sahip olduğu için ipek kumaşa benzetilir. İnce numaralı ve seyrek dokunarak elde edilir. Vual kumaş çeşitleri desenleri, renkleri ve kullanıldığı alanlar bakımında zenginlik gösterir.
Şantuk :
İpekli şantuk taklidi, bezayağı örgüde, nopeli ya da inceli kalınlı bölümleri olan düzgünsüz pamuk atkı ipliği kullanarak dokunan bir kumaştır.
Kaputbezi :
Amerikan bezi olarak bilinen bu kumaş, bezayağı örgüde, karde iplikten dokunan ve kasar (beyazlatma) işlemi uygulanmayan bir kumaştır. Genellikle 12/1–16/1 Ne iplikten 1 cm’de çözgü sıklığı 15–20 tel, atkı sıklığı 15–16 tel olarak dokunur.
Tülbent :
Seyrek dokunmuş hafif gramajlı ve yumuşak bir kumaştır. Örtü olarak kullanılabildiği gibi ambalaj ve astarlık olarak kullanılmaktadır. 30–36 Ne iplikten 1 cm’de 8–17 tel sıklıklarda dokunur.
Basma :
Çeşitli basit ve karmaşık desenlerin, baskı yoluyla, pamuklu bezayağı kumaşa uygulanmasıyla elde edilen desenli kumaşlara basma adı verilmektedir. Dokunmasında 20 numaradan (Ne) 36 numaraya kadar çeşitli iplikler kullanıldığı gibi, pamuklu/polyester, pamuk/viskon karışımı ipliklerden yapılmış kumaşlar da baskı yoluyla renklendirilebilirler.
Poplin :
Bezayağı örgüsüyle ince çözgü ve kalın atkı iplikleriyle dokunan kumaşlardır. Eskiden ipek iplik kullanılarak dokunan poplin kumaşlar günümüzde merserize edilmiş ince numara penye pamuk ipliğinden dokunmaktadır. Çözgüde genellikle 30/Ne, atkıda 20/1– 30/1 Ne iplik kullanılır. Daha ince poplinlerse, 60/2–80/2 Ne çözgü, 60/2–30/1 Ne atkı kullanılarak dokunurlar.
Branda bezi:
Çadır Bezi olarak da bilinir. Tente, çadır, yelken ve kayış yapımında kullanılan sağlam ve ağır gramajlı bir kumaştır. Genellikle bezayağı örgüsüyle veya panama örgüsüyle çok katlı kalın ipliklerle dokunur. Çözgü ipliği olarak 18/5 Ne, atkı olarak 15/3 Ne iplik kullanılır.
Pazen :
Genellikle bezayağı, bazen 2/2 dimi örgüsüyle dokunduktan sonra yüzeyi havlandırılmış olan kumaşlara verilen genel addır. Atkı ipliğinin havlandırılmasıyla oluşturulur. Bezayağı örgüsüyle beyaz ya da yollu desenli olarak dokunur. Eğer bezayağı dokuda baskı yoluyla desen verilmiş bir kumaş ise divitin adını alır. Bezayağı örgüler için 20/1–24/1 Ne çözgü, 8/1–12/1 Ne atkı kullanılır.
Çuha :
Merinos yününden bezayağı örgüsüyle, strayhgarn ipliklerle dokunan bir kumaştır. %33, %25 oranında enden çektirilerek keçeleştirilir. Ağır bir dinkleme işlemi uygulanır. Kumaşın yüzeyinde hav tabakası oluşturulur. Genellikle yeşil renge boyanarak bilardo masalarında kullanılır.
Tergal :
Bezayağı örgüsüyle dokunan yaygın olarak kullanılan tül kumaştır. Çözgü ve atkı 70 denye tekstüre, bükümlü polyester iplikle, atkı ve çözgüde 1 cm’de 30 tel sıklık ile 30 numara tarakla dokunur. Jakar desenli ve efekt iplikli çeşitleri bulunur.
Organze :
Bezayağı örgüsüyle, çözgü ve atkıda mono polyester ipliklerle, 1 cm’de 40 tel sıkılıkta ve 40 numara tarak kullanılarak dokunur. İpekle dokunan çeşidine oranla polyesterle dokunanlar daha ucuzdur. Çizgi, kesme, baskılı ve jakar desenlidir.
Hareli
Doğal ipek, koton ve viskosdan üretilen pırıltılı, hareli kumaştır. Hareli kumaş çizgili ve empirme olarak da dokunabilir. Koton veya polyester muslin, çok hafif olur ve genellikle Çin’de veya Hindistan’da dokunur.
Tafta :
Atkı ve çözgü farklı renk ipliklerle bezayağı örgüsüyle dokunur. Sıkı ve sert tutumludur. İpek ipliklerle ya da rayon ipliklerle dokunur.
Sık dokunmuş ipek kumaşı parlak görünümünden tanıyabiliriz. İpek iplik yerine viskoz ile dokunduğu için daha ucuzdur.
Şifon:
Çok yumuşak ve ışık geçiren, bezayağı örgüde, ince, tek katlı ve yüksek bükümlü iplikten dokunmuş kumaştır. Tek katlı, ince ipek ipliklerle dokunur. Çok ince ve hafif görünüşlüdür. Motifin altına organze konularak Türk işi, çin iğnesi, pul-boncuk işi, basit nakış iğneleri ve suzeni işinde kullanılabilir. Şifondan yapılmış giysiler öncelikle şeffaftır ve hafiftir. Herkezin seçimine uyar. Doğal ipekten üretilmiş şifon en pahalı ve değerli malzemelerden biridir. Elyaf olarak da poliamid kullanılabilir. Sentetik liflerden yapılmış şifon çok daha ucuz ve çok daha uzun kullanışlı, lüks, ama kırılgan ipek kumaşlardandır.
Yoryo Şifon:
Yoryo şifon kumaş krinkıl görünüme sahiptir. Şifon kumaş abiyeler uçuş uçuş ve bir o kadarda zariftir. Şifon kumaşın en önemli özelliği yaz aylarında serin ve sizi terletmeyecek hafif bir kumaş olmasıdır. Hem şık ve hem de rahat kullanımıyla yaz aylarında özellikle tercih edilen bu Yoryo Şifon Kumaş modeli yıkanma işleminde de oldukça kolaylık sağlıyor, hatta bazı durumlarda ütü bile gerektirmiyor.
Alpaka:
Çözgüsü filament polyester, atkısı kesik elyaf polyester ipliğiyle, bezayağı ya da panama örgüsüyle dokunur. Bursa alpakası olarak bilinir. Okul önlüğü ve iş önlüğü imalatında yaygın olarak kullanılır.
BlueJean:
D 2/1 veya D 1/2 dimi örgüsüyle, renkli çözgü ve beyaz atkıyla değişik renklerde dokunur. Pantolonluk, eteklik, astarlık olarak kullanılır. Çözgü iplik numarası 40/2 Ne ve sıklığı 48 tel/cm’dir. Atkı ipliği numarası 12/1 Ne ve sıklığı 20 tel/cm’dir.
Diril:
D 2/1, D 3/1, D 4/1 örgüleriyle dokunan yazlık ve tropikal kumaşlardır. Kalın ipliklerle dokunur. Çözgü ipliği numarası 16/1 Ne ve sıklığı 24 tel/cm, atkı ipliği 12 /1 Ne ve sıklığı 14 tel/cm’dir.
Şayak:
D 2/2 dimi örgüsüyle dokunan, atkısı kalın numara strayhgarn, çözgüsü pamuk olan ucuz bir kumaştır. Kumaş beyaz olarak dokunur. Pamuk ipliğini kapatacak ölçüde dinkleme işlemi uygulanır ve top boyama yapılır. Daha kaliteli tiplerinde atkı ve çözgüde strayhgarn yün ipliği kullanılır. Genel olarak çözgü ipliği numarası 12/2 Ne pamuk, sıklığı 12 tel/cm; atkı ipliği 3–5 Nm strayhgarn, sıkılığı 10 tel/cm olarak dokunur.
Kaşe:
D 2/2 örgüsüyle, ince numara strayhgarn iplikten dokunur. Dokunan kumaşın ağır bir dinkleme işlemiyle keçeleştirilir ve bir yüzeyi havlandırılır. Düz renk elbiselik ve döpiyeslik kumaşlardır. Daha kalın tipleri pardösülük olarak da kullanılır.
Bleyzer:
Ağır bir dinkleme ve hafif bir şardonlama işlemiyle yüzeyi havlandırılmış olan kaşe benzeri strayhgarn kumaşlardır. Aslında, 12/1 Nm strayhgarn iplikle 1 cm’de 16 tel sıklıkla ve dimi örgüsüyle dokunan, üzerine yollu desen basılan, spor ceketlik veya kadın kepliği olarak kullanılan özel bir kumaşa verilen isimdir. Ancak günümüzde kaşe tipi ağır gramajlı kumaşlar için bu isim kullanılmaktadır.
Gabardin:
Çözgü yüzlü dimi örgüsüyle dokunan pantolonluk ve pardösülük kumaşlardır. Dayanıklı ve esnekliği az bir kumaştır. Pardösülüklerde su geçirmezlik sağlamak için çözgü sıklığı artırılır. Ütülerken parlama yapabilir. Genellikle 56/2 Nm kamgarn ipliklerle, çözgüde 1 cm’de 40 tel, atkıda 25 tel sıklıkla dokunur.
Tartan:
D 2/2 örgüsüyle kamgarn ya da strayhgarn ipliklerden karmaşık ekose desenlerle dokunan kırmızı, lacivert, yeşil ve sarı gibi parlak ve saf renklerin kullanıldığı kumaşlardır. Şal, eteklik ve örtü olarak kullanılır. Yumuşak bir apre uygulanır.
Lastikotin:
D 1/2 veya D 2/2 panama örgüsüyle kamgarn ipliklerle dokunan ince, esnek ve dayanıklı bir elbiselik kumaş çeşididir. Smokinlik, eteklik, döpiyeslik olarak da kullanılır. Ağır gramajlı askerî üniformalarda kullanılan bir türü, yüzü panama, arkası bezayağı örgüsüyle çift katlı dokunur. İpliğinde ince merinos yapağısı kullanılır. Beyaz dokunduktan sonra top boyama yapılarak renklendirilir.
Kaşmir:
Atkıda ince kamgarn yün ipliği kullanılarak, D 1/2 dimi örgüsüyle dokunan atkı yüzlü elbiselik kumaştır.
Kadife:
Temel dokumadaki atkı veya çözgü ipliklerine, gevşek durumda ilave bir atkı ya da çözgü eklenip daha sonra kesilerek havlı (tüylü) bir yüzey kazandırılan dokumalardır Havlı Dokumalar: Kadife, havlı ve halı gibi tüylü kumaşlardaki havlar özel çözgü iplikleri ile oluşturulur. Gerilmiş bir temel çözgünün üzerine gevşek duran bir hav ya da ilmek çözgüsü gelir. Dokuma işlemi sırasında hav çözgüsü temel çözgünün üzerine kayar ve böylece ilave çözgü ipliklerinin ilmekleri kumaş yüzeyinde kalır.
Saten (ipek):
Halk arasında ipek saten olarak bilinmektedir. Asetat, floş ve ipek ipliğinden dokunur. 5’li ve 8’li saten örgüsüyle 75- 150 denye ipliklerle dokunur.
Atlas:
Elbiselik kumaş olarak 8’li çözgü sateni örgüsüyle dokunan ipekli parlak kumaştır.
Güderi :
Tok, ince, parlak, tuşesi yumuşak, sert açılı ribsleri olan yünlü kumaştır. Beşli çözgü sateni veya kamgarn ve orta incelikte ştrayhgarn ipliklerden takviyeli beşli saten olarak dokunur. Kumaşın sırtı bazen şardon yapılır. Kadın ve erkek paltolarında kullanılır. Terimin İngilizcesi ilk kez Venedik`te ipekli olarak üretilen orijinal Güderi kumaşın üretildiği yeri işaret ederek (venedikli) anlamına gelen Venetian kelimesinden gelmektedir.
Kassandra :
İngiltere üretimi, Hydrangea’nın dikkat çekici ve sofistike bir tırmanış dizisi. Çok kullanışlı bir kumaş ile birleştirilerek hoş bir tuşe için keten üzerine basılmış ve aşınma yapmaması için pamuk ile harmanlanmıştır. %60 Keten %30 Pamuk %10 Polyamid ile üretilmiş genellikle ev tekstillerinde kullanılan, (koltuk perde ve döşemelik kumaşlar) aşınma ve sigaraya karşı dayanıklı bir kumaştır.