19. Yüzyılda bayan modası! Modanın tarihi evrimi
Popüler giysi tarzlarını temsil eden moda, her vakit gelişerek değişir. Kaynaklara nazaran modanın, Fransız İhtilali ve Napolyon’dan sonra gelişmiş ve şekillenmiş olduğu öne sürülüyor. İşte 19. yüzyılda bayan modası ve modanın tarihî evrimi…
Her dönem için yeni dizaynları karşımıza çıkaran moda, değişerek gelişmesiyle bilinir ve tarihin izlerini takip ederek tekerrür eder. Avrupa’da 19. Yüzyıla ayak basarken gerçekleşen Fransız İhtilali’nden sonra Napolyon’un kendini imparator ilan etmesi birçok şeyin değişmesine ön ayak oldu. Kimi kaynaklara nazaran bu süreçte gelişen yeni fikirlerin yanı sıra giysi usullerinde da ani değişimler meydana geldi. Bilhassa moda anlayışında gerçekleşen istikrar ve oran değişimiyle daha rahat ve özgün denilebilecek biçimler ortaya çıktı. Sanat akımlarından ve toplumsal sınıflardan etkilenerek farklı silüetler modanın zenginleşmesinde ve farklılaşmasında tesirli oldu. Fransa’da imparatorluğunu kuran Napolyon tesiri modaya birinci olarak ‘Ampir’ tarzını getirdi. Bu da bel çizgisinin üstte olmasıyla belirlenen bir usulü ortaya koydu. Ressamların sanat yapıtlarına bahis olan ampir stili Paris, Floransa ve Venedik’teki birçok moda mecmuasında de bahsedildi.
19. YÜZYILDA BAYAN MODASI
19. Yüzyıl devrinin modasının çizgilerini günümüzde de besbelli bir formda görmek mümkün. Yüksek bel çizgisi ile yıllarca moda olan beyaz giysiler yüzyıllar boyunca ilerleyip geldi.
1832 yılından sonraki genç bayanlar bilhassa sıkma bel görünümüne değer verirken, bunun günümüze uyarlamasına elbise üzerine korse tarzını örnek olarak verebiliriz. Ayrıyeten o periyotlarda gece kıyafetleri daha açık tercih edilirken yıllar geçtikçe bu açıklık sırf omuzlarda bırakıldı.
19. Yüzyılın bayan modasında gündüz tercih edilen kıyafetlerde ise kollar çan biçiminde ve yaka kapalıdır. Bu tarza şallar ve pelerinler de eşlik etti.
CRINOLINE SERT KUMAŞTAN YAPILMIŞ KABARIK ETEK
Napolyon’un sarayında çalışan bayan terzilerin yeni denemeleri sonucu ortaya çıkan ‘Crinoline’ ismindeki sert kumaşla yapılan koni biçimindeki kabarık etek, saray baloları ve aristokrasinin akşam eğlencelerinde hoş bir imaj verirken burjuvazi ortasında garip ve kaba durmuştu. 1869 yılında Kraliçe Victoria ve Prens Metternich tarafından istenmeyen bu giysi biçimiyle yeni moda akımı oluşmuştu. Vakitle eteğin katlarından birisi geriye çekilerek modeli değiştirildi. Bu moda 1870 sonlarında daha abartılı bir biçim aldı.
Böylelikle ardı varlıklı ve kuyruklu eteklerin üstüne kolay ceketler giyildi. O yıllarda, “Polones” ismi verilen ve vücuda güzelce oturan, etekleri drapeli elbiseler çok tutulmaya başlandı. Kolları uzun ve dar olan bu elbiselerin eteğinin ön kısmı yere kadar inerken art kısmı kuyruk biçiminde uzanır. Bu da giyen bireye öne hakikat eğilmiş bir manzara verir. Ayrıyeten vücudun önü düğmelerle kapatılmış, dik ve yüksek yakalar kullanılmış, ceketleri astarlıdır. 1893 yıllarında, vücut uzunluğu tam bel üzerine gelmiş, bel kısmında sıkı kemerler tercih edildi.
İlk sefer golf pantolonlarla giyilmeye başlanan dik ve sert yakalı erkek gömleğini andıran bluzlar tanınan olmaya başladı. Deniz elbiselerinde, geniş kollar, kapalı yaka bele oturan bol etekler ve uzun pantolonlar, birinci kez bayan modasıyla ortaya çıktı. 19. yy’ın başında kat kat ve çemberli olan iç etekler, yerini daha sade tek katlı olan iç eteklere bıraktı. Pamuklu kumaştan yapılan korseler giyilmeye başlandı. Hali hazırda son yıllarda gündeme gelen korselerin elbise üzerine giyilmesi, modada yüzyıllar öncesine dönüşün simgesi üzere duruyor.
Ayrıca bu periyotta, Doğunun tesirini daha ön planda tutmak için elbiselerin etek uzunlukları bileklere kadar uzanmaktadır. Küçük karpuz kollar uzayarak ve bollaşarak devam eder. Elbiselerin üzerine, bu periyotta moda olan kısa boleralar da giyildi.
19. YÜZYIL MODASINDA BAYAN AKSESUARLARI
Bu devirde bayan modasında kullanılan aksesuarlar çeşitli mücevher, değerli taşlar, kurdela, tüy ve çiçekler oldu. Bayanlar, mevsim gözetmeksizin ellerinde taşıdıkları ulak şemsiyelerle kıyafetlerini tamamlardı.
Deri ve kadifeden yapılmış gümüş zincirlerle bele asılmış çantalar kullanıldı. Geceleri için kullanılan uzun eldivenler üstü değerli altın, gümüş, yakut, inci üzere taşlarla süslüdür.
19. Yüzyıl’da bayan aksesuarları Napolyon’dan sonra daha abartılı bir biçim aldı. Yunan tarzı taçlar, kemerler ve pırıl pırıl kolye, küpe ve bilezikler takılmaya başlandı. Klasik ve gotik çağın tesirlerinin görüldüğü bu devirde bayan modasında doğudan etkilenerek renkli kadifeden yapılan tüylü türbanlar tanınan oldu.
